Zarar Vereceğini, Öldüreceğini Bile Bile Böcekler Neden Işığa Uçarlar?

Buna pek çok kez şahit olmuşsunuzdur. Ne tür olduğu önemli olmaksızın, gece kelebeği dahil hemen her böcek gördükleri ışığa doğru uçar, etrafında daireler çizer ve ışığa çarpa çarpa afallayıp kendilerine zarar verirler hatta öldürürler. Peki neden bunu yapıyorlar?

Yönlerini Bulmak İçin Ay’ı Kullanıyorlar

Aslında bu böceklerin doğal doğası gereği, adeta hisleriyle yaptıkları bir davranış. Yani bizim akıllı telefonlarımızla navigasyon açıp bir yeri bulmaya çalışmamız her neyse, uçan bir böcek türü için de ay aynı şekilde navigasyondur. Ama navigasyona rağmen yönümüzü bulmakta zorlandığımız, navigasyonun şaştığı anlar olabiliyor. İşte bu anlar da böceklerin, ışıkları ay sandığı anlara denk geliyor.

Sokak Lambalarını Ay Gibi Algılıyorlar

Böcekler düz bir açıda uçabilmek maksadıyla Ay’ı belirli bir açıda görmek isterler. Ancak durum şudur ki, ay çok uzakta. Ve neredeyse stabil olan bir uydu. Yani uzaklığı sebebiyle arabamızla ne kadar hızlı gidersek gidelim, Ay’ı hep aynı noktadaymış gibi görmemiz normal.

Çok yakın olduğu için sokaktaki lambalar Ay’dan daha parlakmış gibi hissedilir. Ve böcekler yönlerini Ay’mışcasına bu lambalara doğru uçarak bulmaya çalışırlar. Ay’ın açısı nasıl değişmiyorsa, çok yakın olan lambanınsa açısı çok çok hızlı değişir ve pat diye çarparlar. Çarptıkları anda bir kez daha hizalayıp uçarlar, tekrar çarparlar. Tekrar hizalarlar, tekrar çarparlar… Bu bir döngü olarak devam eder. Böcekler açıyı doğrulamak için her seferinde çabalayıp her seferinde daireler çizerek çarpınca bir yerden sonra zarar görüp canlarını kaybederler.

Peki Bir Çözümü Var mı?

Bir böceğin gözleri bizim gözlerimizden farklı görür. Işığın daha çok maviye çalan kısa dalga bölmesine daha duyarlıdırlar. Mesela iki tipik sokak lambası olsun. Biri maviye çalan vakumlu bir civa buharı ampülü şartlarına sahip, bir diğeri ise bildiğimiz sarı, vakumlu sodyum buharı ampulü olsun. Biz insanlar iki lambanın da farkını görebilir, ayırt edebiliriz. Ama böcek gözü sadece mavimsi ışığı algılar. Mavi ışığın yerine sarıyı koyacak olsak hem böceklere hem de insanlara daha çok faydamız dokunacak. Çünkü insan açısından da bakarsak, sarı ampul maviye göre çok daha fazla tasarrufludur.