Tarih
Padişah Olmasa Sanatçı Olabilecek 8 Osmanlı Sultanı
Kimi şair, kimi bestekâr, kimi ressam, kimi fotoğrafçı. Onlar, Osmanlı’nın Kudretli Cihan Sultanları olarak tarihe damga vurdu. Ancak Padişah olmasalardı bu kez de sanatkâr olarak tarihe adlarını kazıyabilirlerdi.
Fatih Sultan Mehmet
Tarihimizin en gurur verici fethine imza atan Fatih Sultan Mehmed, kudretli bir hükümdar olduğu kadar entellektüel bir şahsiyet ve kuvvetli bir şairdi. Hatta Dîvân sâhibi olan ilk pâdişâhtır. Avnî mahlâsıyla edebî değeri yüksek beyit ve gazeller yazan Sultan, aruzu usta şairlerden farksız bir ustalıkla kullandı ve şiirlerinde ince bir hissiyatla düşüncelerini dile getirdi.
Ağlasa derd-i derûnum çeşm-i giryânım sana
Âşikâr olurdu gâlib râz-ı pinhânım sana
Mesned-i hüsn üzre sen ben hâk-i rehde pâymâl
Mûr hâlin nice arz ede Süleyman’ım sana
Şem’i gör kim meclisinde ağlayıp başdan çıkar
Hoş yanar yıkılır ey şem’-i şebistânım sana
Subh gibi sâdık olduğum gam-ı aşkında ben
Gün gibi rûşen durur ey mâh-ı tâbânım sana
Dün rakîbin cevrini men’ eyledin ben hastadan
Eyledi te’sir gûyâ âh u efgânım sana
Zahm-ı hicrân şerhi çün mümkün değildir dostum
Sîne-çâkinden haber versin girîbânım sana
Eyleme gönlün gözün cevr ile Avnî’nin harâb
Dürr ü gevherler verir bu bahr ile kânım sana
Avni
Bayezid
II. Bayezid, hem şair ve hem de bestekâr olan padişahların ilkiydi. Kendine has harf notasıyla dönemine ait 355 saz eseri bestelemişti. Müziğe olan ilgisi Darüşşifa’da Bayezid’ın emriyle hastaların tedavisi için müzik faslı tertip edildiği Evliya Çelebi tarafından bildirilmektedir.
Yavuz Sultan Selim
Yavuz Sultan Selim şairdi. Şiirlerinde dili ustaca kullanırdı. Hatta öyle bir şiiri vardır ki, bu şiirinde mısralar soldan sağa da okunsa, yukarıdan aşağı da okunsa aynıdır. Divan edebiyatında buna VEZN-İ ÂHER denir.
Sanma şahım herkesi sen sadıkhane yar olur
Herkesi sen dostum sandın belki ol ağyar olur
Sadıkhane belki ol alemde dildar olur
Yar olur ağyar olur dildar olur serdar olur
Kanuni Sultan Süleyman
Sultan Süleyman, “Muhibbî (seven, âşık)”, mahlasıyla şiirler yazardı. Söz ustalığında şair sultanların en ihtişamlısı ve en çok şiir yazanı olan Sultan Süleyman’ın, 2.779 gazeli bulunmaktadır ki, Divan şairleri arasında en fazla gazel yazmış olan Zâtî’nin bile ulaştığı gazel sayısı ancak 1.825 adette kalmaktadır. biri Farsça olmak üzere iki “Divân”ı bulunmaktadır.
Halk içinde mu’teber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet, cihanda bir nefes sıhhat gibi
Saltanat dedikleri, ancak cihân gavgâsıdır
Olmaya baht ü sa’âdet, dünyada vahdet gibi
III. Murad
III. Murad da şair padişahlardandı. Rivayete göre, Sultan bir sabah gözlerini açtığında günün aydığını görür. Derin bir keder çöker içine zira sabah namazına uyanamamıştır. Sultan nasıl oldu da uyanamadım diyerek bu duruma büyük üzüntü duyar. O gün bu kederi ve pişmanlığı ile bir güfte kaleme alır ve ortaya “Uyan Ey Gözlerim” mısralı ilahi çıkar.
Uyan ey gözlerim gafletten uyan
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
Azrail’in kastı canâdır, inan
Uyan ey gözlerim gafletten uyan,
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
Seherde uyanırlar cümle kuşlar
Dill-u dillerince tesbihe başlar
Tevhid eyler dağlar taşlar ağaçlar
Uyan ey gözlerim gafletten uyan,
Uyan uykusu çok gözlerim Benim,
Murad kulun, suçumu affet
Suçum bağışlayub günahım ref’ et
Resûl’ün sancağı dibinde haşret.
Uyan ey gözlerim gafletten uyan,
Uyan uykusu çok gözlerim uyan
III. Selim
Bestekâr padişah deyince akla ilk gelen 3. Selim Türk musikisinin en büyük bestekârlarından birisidir. Ney üfleyip, tambur çalan padişahın hem şehzadelik, hem padişahlık yılları Türk musikisinin en parlak dönemini oluşturur. Ayrıca şair de olan 3. Selim, ‘‘İlhami” mahlası ile şiirler yazmış ve bu şiirleri bir divanda toplamıştır.
Abdülaziz
Şair, ressam, bestekâr ve neyzen Abdülaziz, hem Osmanlı-Türk Müziği, hem de batı müziği formlarında eserler vermiştir. Hatta eserleri yabancı ülkelerde verilen konserlerde çalınmıştır. Crystal Palace’ta verilen konserde “La Gondolle Barcarolle” adlı eserinin çalındığı, İngiltere’de yayınlanan ünlü bir gazetede haber olarak yayınlanmıştı. Günümüze çok bilinen bestesi HİCAZKÂR SİRTO’yu bırakan Abdülaziz’in sadece bu eseri bile, bestekârlık gücünü kanıtlamaya yeterlidir.
Abdülhamit
Abdülhamit Han, Osmanlı padişahları arasında belki de en fazla sanata ilgi duyandı. Onun en büyük yeteneği ise kuşkusuz marangozluktu. Abdülhamid Han’ın marangozluğun dışında bir diğer yeteneği de fotoğraftı. Sultanın, yaklaşık 35 bin karelik fotoğraf albümü bulunur.