Saat Kulesi mi Otorite Simgesi mi?

Saatler hayatımızın bir parçası. Evlerimizde, kolumuzda, bazen kolyemizde var olan saatlerin geçmişi çok eskilere dayanıyor. İlkel denen güneş saatinden modern diye tabir edilen mekanik saatlere kadar olan yolculukta saat zamanı gözümüzün önüne serercesine etrafımızda varlığını sürdürüyor. Evrilerek her türlü şekle giren saat bir de saat kuleleri olarak karşımıza çıktı. Peki ama neden saat kulesi?

14. Yüzyılda Avrupa’da yayılmaya başlayan Saat kuleleri Osmanlı topraklarına 16. Yüzyılda Üsküp’te yapılan saat kulesi ile girmeye başladı.

Ardından zanaatkârlığı ile bilinen II. Abdülhamit döneminde yani 19. Yüzyılda bu kuleler Türkiye’nin birçok yerinde boy gösterdi.

Neden insanlar saatleri bu kadar her yerde görmek durumunda kaldı. Cevabı çok da zor değil. Çünkü hükümet tarafından belirlenen kişilerce teyit edilip halka bildirilen zaman dilimleri, halka açık bir şekilde konumlandırılan saatler üzerinden insanlara sunuluyordu.

İlk olarak saat kuleleri batının etkisiyle Osmanlı topraklarında inşa edilmeye başlandı. Bu da gösteriyor ki Osmanlı Ezani saatten yani namaz vakitlerine göre düzenlenmiş olan saatten batının uyguladığı saat sistemine geçmeye başlamıştır.

Saat kuleleri sadece saat kulesi olarak değil, yangın ve gözetleme kulesi olarak da kullanıldı hatta Dolmabahçe saat kulesi gibi su sebili olan kulelerle su ihtiyacı da karşılanıyordu.

Osmanlı’nın son dönemlerinde, tahta çıkışının 25. Yıldönümünde Sultan Abdülhamit ülkenin dört bir yanında 70’den fazla saat kulesi yapılmasını emreder.

Bu dönemlerde, inşa edilen büyük yapılar, kiliseler, camiler, kuleler ülkenin gücünü gösterdiği gibi paralel olarak hükümdarın da gücünü gösterirdi.

İzmir, İstanbul, Safranbolu, Bursa, Tokat gibi yerlerde bulunan görmeye alıştığımız bu saat kuleleri aslında bir dönemi anlatır bize.

Doğuyla batı sentezini, Osmanlı’nın son dönemlerinde II. Abdülhamit’in aklının ve zanaatının gücünü, imparatorluğun aslında hala ayakta olduğunu ama tutunmaya çalıştığını ve en önemlisi de zamanın geçtiğini, geçen zamanda insanların çabalarının uğraşlarının ne kadar önemli olduğunu gösterir.

Bir devir kapandı ama saat kuleleri bizlere geçen zamanı her an vurgulamaya devam ediyor.