Alakasız Şarkılar Neden Dilimize Dolanır?

Size de olmuştur… Bazı sabahlar beynimizin içine dolanan bir melodiyle uyanırız ve gün boyu o melodiyi ararız. Hatta bazen kendimizi çalan bir şarkıya eşlik ederken bulur, “Acaba ben bu şarkıyı nereden biliyorum, hangi ara ezberledim?” diye düşünür dururuz. Peki, bu nasıl olur? Beynimiz melodileri nasıl kaydeder ve ortaya çıkarır? BBC Future, bu konuyu ele alan bir makale hazırladı.

Beynimizin Kontrolsüz Yanı

Yapılan araştırmalar, beynimizde kontrol edemediğimiz bir bölüm olduğunu ortaya çıkardı. Londra’daki Goldmiths Üniversitesi’nde bu konu üzerine araştırmalar yapıldı. Dile dolanmasıyla meşhur şarkılar listelendi ve ortaya 5000’den fazla şarkı çıktı. Bu şarkıların çoğunun nakaratı basitti fakat hepsi daima gündemde olanlar ya da popüler şarkılar değildi. Herkesin diline dolanan şarkılar farklı farklı ve kişiye özeldi.

Müziğe Karşı Hassasiyet

Nörolog Oliver Sacks, Musicophilia isimli kitabında bu konuya değinmişti. Nöroloğa göre dile dolanan şarkılar, beynimizin müziğe karşı aşırı hassasiyetini gösterdiğini” açıklıyordu. Müziklerin dilimize dolanmasının sebebi tekrarlardan oluşmasından kaynaklanıyor. Bir yere farklı bir ışıkta baktığımızda değişik şekilde görebiliriz ama müzik daima aynı ritimdedir ve değişmez. Bu sebeple de beynimiz müziği içine alır ve biz bunu kontrol edemeyiz.

Beynimizde Köle Sistemleri

Bir şarkının uzun zaman sonra bile yeniden dilimize dolanması için o şarkıyı tekrar dinlemek değil; ismini duymak bile yetiyor. Bu da gösteriyor ki beyin bu ritimleri uzun dönem içinde tutuyor.

İnsan hafızasıyla ilgili yapılan araştırmalar, kısa dönem hafızasında “köle sistemleri” olarak adlandırılan olgulara rastladı. Bu sistem, hafızanın görme ve duyma eylemlerini hapseden bölmeleridir. Bu bölmeler, yoğunlaştığımız herhangi bir şeyi saklar.

“Köle sistemlerden biri “zihnin gözü”dür ve görsel bilgileri toplar; diğeri ise örneğin telefon numaralarını hatırlamamızı sağlayan “içkulak”tır; ama bu fizyolojik anlamdaki kulak değil, “içimizdeki kulak”tır. Dile dolanan şarkıların etkilediği kısım işte burasıdır. Gün içindeki planlarımızı, yapılacak işler listesini veya başıboş düşünceleri tekrarlamak yerine içkulağımız bir şarkının birkaç notasına veya sözlerine takılır. Hiç aklımızı meşgul etmeyen bir yanımız, bizim isteklerimizi yerine getirecek yerde bize karşı dönmüş, istemediğimiz halde bir şarkıyı sürekli tekrarlar olmuştur.”*

Dilimize dolanan bir şarkıyı dilimizden atmanın çözümü ise ona benzer başka bir şarkıyı söylemek yani zihni başka bir şeyle görevlendirmektir.

*Bu içerikte bbc future ve bbc özel dosyalardan yararlanılmıştır.