Bir Girişim Öyküsü: Jack Ma!

*Bu yazı; dergimizin 3. sayısında yer almıştır. —

,“Asla pes etme. Bugün zor, yarın daha zor olacak ama yarından sonra güneşin doğuşunu göreceksin.”

Jack Ma.

Başarısızlıklarla Dolu Bir Yaşam

Jack Ma Çin takvimine göre Ejderha Yılı’nda 10 Eylül 1964’te Çin’in Hangzhou şehrinde doğdu. Ailesi ona “bulut” anlamına gelen “Youn” adını verdiler. Ma Youn’nın annesi bir fabrikada işçisi, babası ise fotoğrafçıydı. Ancak ikisinin de ortak tutkusu yerel bir sanat olan pintgan üzerineydi. Böylece Youn, sanatla haşır neşir bir ortamda büyüdü. Sıradan bir çocukluk geçiren Jack, hayatı boyunca sınavlarda hep büyük zorluklar çekti. İlkokuldan ortaokula geçmek için girdiği sınavda 2 kez, ortaokula giriş sınavlarında 3 kez başarısızlık yaşadı. Hatta üniversiteyi ancak 3. denemesinde kazanabilmişti. Bu üçüncü denemede ise onu İngilizce Öğretmenliği bölümü karşıladı. Peki, istediği üniversitede okumayı başardı mı dersiniz. Hayır! Onun hayallerini Harvard süslüyordu ve bunun için tam 10 kez başvuruda bulunmuş 10 defasında da reddedilmişti.

Jack’in İngilizce Çözümü

Mark Twain’in Tom Sawyer’ın Maceraları kitabına bayılan ve İngiliz Dili ve Edebiyatına hayranlık besleyen Jack, İngilizce öğrenmek istiyordu ancak şehirde İngilizce öğrenebileceği hiçbir yer yoktu. Ne bir okul, ne de İngilizce bir ders kitabı… 1972 yılında dönemin Amerikan Başkanı Richard Nixon, Çin ziyareti esnasında Hangzhou’ya da gelmişti. Bu ziyaret Jack’in hayatında önemli bir yere sahip. O güne kadar turistlerin pek de ilgisini çekmeyen Hangzou, Nixon’un şehre gelmesiyle bir turizm merkezi haline geldi. Bu Jack için mükemmel bir fırsat olacaktı. Ma, İngilizceyi öğrenmek için 9 yıl boyunca sabahları bu turistlerin kaldığı otele gidip, ücretsiz rehberlik yaptı. Turist bir kadın ile mektup arkadaşı olan Jack, yazışmalar esnasında Ya Moun’un telaffuzunun zor olduğunu ve başka İngilizce bir ismi olup olmadığını soruyor. O da “Yok, sen vermek ister misin?” diye soruyor. Kadın da “Tamam o zaman, benim babamın da kocamın da adı Jack, sen de Jack’e ne dersin?” diyor. O günden sonra adı Ma Youn yerine Jack Ma oluyor.

 

Reddedilen Hep Jack

Eğitim hayatındaki başarısızlık iş hayatına atıldığında da peşini bırakmazdı. Birçok iş başvurusu hüsranla sonuçlanır. Başvurduğu işlerden 30 defa ret cevabı almıştır. Bunlar içerisinde en ilginç olanlar ise Polis olmak ve KFC’de çalışmak için yaptığı başvurularda karşısına çıkıyor.  Polis olmak için 5 kişinin başvurduğu pozisyona 4 kişi alınır. KFC Çin pazarına girdiğinde 25 kişinin başvurduğu iş içinse 24 kişi işe alınır. Bilin bakalım reddedilen o tek kişi kim? Her iki işte de reddedilen Jack MA’nın ta kendisidir. Ancak reddedilme süreci Alibaba’ı kurdukta sonra bile Jack’in peşini bırakmayacaktır.

 

İnternetle İlk Karşılaşma

Jack Ma’nın hayatındaki bir diğer dönüm noktası da yine bir seyahatte gerçekleşiyor. 1995 yılında ilk defa Amerika’ya geliyor. Burada Seattle’de ilk defa internetle tanışıyor. Arkadaşı “Bak bu internet” dediğinde ilk başta neden bahsettiğini anlamıyor. Bunun üzerine arkadaşı gel burada ne istiyorsan ara diyor. İlk başta Jack bilgisayara dokunmak istemiyor. “Bilgisayar Çin’de çok pahalıydı, dokunup bozarsam onu ödeyemezdim” diyor. Ama arkadaşı ısrar edince, “bira” diye arıyor. Karşısına birçok ülkeden bira çıkıyor ama Çin’den çıkmıyor. Sonra “Çin” diye aratıyor hiçbir şey çıkmıyor. O zaman arkadaşlarına “Neden biz de Çin üzerine birşeyler yapmıyoruz” diyor. İlk başta İngilizce tercüme büro üzerine bir web sitesi açıyor. Gelen pozitif tepkiler üzerine bu işte ilerlemesi gerektiğini anlıyor.

 

Öğretmenliğe Veda
Web’e Merhaba

 

Jack’in Amerik seyahati onda büyük ufuklar açar. İnternette ilerleme fikri artık Jack’i fazlasıyla cezbetmeye başlamıştır. Döndündükten kısa bir süre sonra da öğretmenlikten istifa eder. Bir gün pazardan aldığı sebzeleri bisikletine yükleyerek evine gitmekte olan çalıştığı kurumun Dekanı ile karşılaşır. Dekan, Jack’a öğretmenliği bırakmamasını, mesleğine devam etmesi gerektiğini söyler ve ekler “Bu şekilde çok çalışarak iyi yerlere gelebilirsin…” Jack, bisiklete ve sebzelere şöyle bir bakar ve bir gün çok çalışarak dekan bile olsa böyle ancak böyle bir geleceğe ulaşabileceğini anlar.  Bu, Jack’in internete ve girişimciliğe daha fazla sarılmasına sebep olacaktır.

 

Alibaba Doğuyor

Alibaba’yı kurmadan önce ona isim bulma süreci de yine bir Amerika seyahati esnasında şekilleniyor. İnternet global, o zaman biz de herkesin bileceği global bir isim bulmayız diyen Jack Ma’nın aklına Alibaba ismi geliyor. San Francisco’da öğle yemeği yediği restoranttaki garson kıza Alibaba’yı bilip bilmediğini soruyor. Kız da “Tabiî ki. Açıl susam açıl” diyor. Yolda gördüğü 20 kadar kişiye de soruyor ve hepsi 40 haramilerden ve Alibaba’dan haberdar. O zaman doğru ismi bulduğuna karar veriyor. “Üstelik A ile başlıyordu, kim ne ararsa arasın ilk başta biz çıkacaktık” diyor. Jack Ma’nın Alibaba’ya önemli bir aşama kaydettirmesinde de yine yaptığı bir başka seyahatin rolü büyük. Jack Ma Alibaba’yı ilk kurduğunda burası insanların ürünler hakkında bilgi aldıkları ama satışın dönmediği bir platform idi. Şirket ilk 3 yıl hiç para kazanmıyor. Hatta bir gün bir restoranta gittiğinde yediği yemeği ödeyeceği sırada garson hesabın ödendiğini ve bir not bırakıldığını söylüyor. Notta: “Ben sizin platformunuzun kullanıcısıyım. Sizin sayenizde çok para kazanıyorum. Sizin de hiç para kazanmadığınızı biliyorum. Bu yüzden yemeğiniz benden” yazıyor.

 

Web’in En İyisi

Jack Ma şirketine finansman ararken de birçok Amerikalı yatırım fonu, “bu adam deli, bu model tutmaz” der. Hatta ilk defa Times’da haber olduğunda ondan “Deli Jack” diye bahsedilir. O ise bu yoruma şöyle cevap verir: “Delilik iyidir. Biz deliyiz ama aptal değiliz” ve ekler “Herkes benim fikirlerime katılsaydı zaten şansım olmazdı”. Sonunda Jack haklı çıkar ve Alibaba 300.00 üye bandını aştığında Çin’in bir numarası olur. O yıl Forbes dergisine kapak olan Jack “Web’in En İyisi” olarak adlandırılır. Ardından The Economist Jack hakkında “Kral Jack Ma Olacak Adam” başlıklı bir yazı yayınlanır. 2017 yılı verilerine göre Alibaba Dünya’nın marka değeri en yüksek il 5 şirketinden biri. Çin’in en büyük e-ticaret firması olan Alibaba, dünyanın da en büyük dünyanın en büyük perakendecisi unvanına sahip. Marka değer tamı tamına 200 Milyon Dolar.

 

Jack’ten Hayat Tavsiyesi
Hangi Yaşta Ne Yapmalı?

Jack, sempatisi ve güçlü hitabet yeteneği ile bugün yalnızca başarılı bir girişimci değil aynı zamanda Alibaba’nın marka yüzü. Katıldığı her panelde dinleyicileri kendisine çekmeyi başaran Jack, hayata dair her zaman önemli ipuçları veriyor. Katıldığı bir konferansta gençlere verdiği şu tavsiye herkese ışık olacak türden. Jack şöyle diyor: 20 yaşına kadar iyi bir öğrenci olun, 25 yaşına kadar istediğiniz kadar hata yapın, 30 yaşına kadar orta veya küçük bir şirketin bir parçası olun. Küçük yerler daima heyecanlıdır ve daha fazla şeyi yapabilmenizi sağlar. 30-40 arasında dikkatli şekilde gerçekten bir girişimci olup olamayacağınızı düşünün. 40-50 yaşları arasında iyi olduğunuz şeyi bolca yapın. 50-60 arasında ise genç insanlar için çalışın. 60 sonrasındaysa kendinize zaman ayırın, tabii henüz ölmediyseniz…” Jack bu önerilerin tam bir yaşayan örneği. 2015 yılında Alibaba’nın halka arzından sonra CEO’luk görevini bıraktı. Şimdi o Alibaba’nın yalnızca yönetim kurulu üyesi ve zamanını yeni girişimcileri desteklemeye ve hayırseverliğe adamış durumda.